Badem Fidanı Ferraduel
Badem Fidanı Ferraduel aşılı 100-120 cm boyunda gövdesi baş parmak kalınlığında tüplü poşet içinde
| Badem Yetiştiriciliği |
| Badem Fidanı İKLİM Badem için, yazları kurak ve sıcak, kışları ılık ve yağışlı Akdeniz iklimi idealdir. Bununla beraber, odun kısmının kış soğuklarına dayanıklı olması nedeniyle, kış soğuklarının fazlaca olduğu yerlerde de yetişebilmektedir. Ağacının odun kısmı -20°C, -30°Cye kadar soğuğa dayanabilir. Çiçek tomurcuklarının kışa dayanıklılığı şeftali çiçek tomurcuklarından daha azdır. Ülkemizde kış soğuklarının fazla olduğu yerlerde ekonomik olarak badem yetiştirici liği yapılamaz. Kış dinlenme ihtiyacı diğer meyve ağaçlarına göre daha kısadır. +5°C nin altında 90-400 saatlik bir soğuklama yeterlidir. Badem yetiştiriciliği için, ilkbahar başlangıcındaki durgun olmayan hava şartları bü yük önem taşır. İlkbaharda don olayları bakımından en kritik dönem çiçek ve körpe çağla dönemidir. Çiçeklenme zamanında -4°C, -5°Cye dayanabilen çiçekler, körpe çağla döneminde -1°C, -O,5°Clerde zarar görürler. Dona dayanım bakımından çeş itler arasında büyük farklar görülmektedir. BAHÇE KURULUMU Badem botanik açıdan kiraz, erik ve şeftali ile aynı familyada yer almaktadır. Badem, kayısı ve şeftali gibi bazı meyve türleri binlerce yıl önce Türkiyeye getirilmiştir. Yıllarca sadece tohumla üretilmesinden dolayı, çok geniş bir çeşitliliğe sahiptir. Bunun yanı sıra diğer ülkelerden yurdumuza Teksas, Nonpareil gibi badem çeşitleri getirilmiş ve üretimi yapılmıştır. Türkiyede Doğu Karadenizin kıyı bölgesi ile çok yüksek yaylalar dışında her yöresinde badem yetiştirilmektedir. Badem yetiştiriciliği ülkemizde Ege Bölgesinde yoğunlaşmış olup, bunu Akdeniz, İç Anadolu ve Marmara Bölgeleri izlemektedir. Özellikle Ege ve Akdeniz bölgelerinde Türkiye badem üretiminin üçte ikisi yapılmaktadır. Badem yetiştiriciliği açısından en önemli bölge Ege Bölgesi, burada da Datça Yarımadasıdır. TOPRAK Toprak istekleri bakımından seçiciliği fazla olmayan bir meyve türüdür. Hafif, derin, süzek ve alüvyal topraklarda iyi ürün verir. Bu gibi topraklarda kökler 3-5 m derine gider. AĞAÇ ÖZELLİKLERİ Ağaç: 6-8 m boylanır. Bazı hallerde ağaçların yüksekliği 12 m ye kadar boylanabilir. Yıllık dallar üzerindeki tüm tomurcuklar aynı mevsimde büyür ve ikinci dallar meydana gelmesi halinde ağaç yayvan olur. Badem ağaçları ortalama olarak 50 yıl kadar yaşarlar. 100 yaşma kadar yaşayan ağaçlara da rastlamak mümkündür. Kök: Kazık kök tipindedir. Saçak kök az olduğundan fidanlar yer değiştirme sırasın da çok kayıplar verirler. Yapraklar: Çeşitlere göre iri, orta iri ve küçüktür. Renk açık ve koyu yeşil arasında değişir. Yaprağın kenarları dişlidir. Tomurcuklar: Çiçek tomurcukları, farklı yaştaki dallarla bunlar üzerindeki 2-13 cm uzunluğundaki buket denilen kısa meyve dalcıklarında bulunur. TOPRAK HAZIRLIĞI Toprak öncelikle derin olarak sürülür. Kuvvetli topraklarda dikim aralığı 8-9 m, zayıf ve az derin topraklarda ise 5-6 m olmalıdır. Ayrıca yağış miktarı azaldıkça, dikim aralıklarını artırmak gerekir. Kurak koşullarda bademlik kurulması, yerinde çöğür yetiştirip aşılamak sureti ile yapılır. Çöğürler ancak 2-3 yıl sonra aşılanabilecek düzeye ulaşırlar. BAHÇE TESİSİ Yetiştiricilerimizin büyük bir kısmı bademi tohumla üretmektedir. Diğer meyve türlerinde olduğu gibi, badem de aşı ile üretilir. Badem için en çok uygulanan aşı yöntemi bir yaşlı çöğürler üzerine durgun göz aşısıdır. Ancak, Datça yöresinde çoğunlukla sürgün göz aşısı yapılmaktadır. Ayrıca kıraç yerlerde bahçeye çekirdek (tohum) ekerek yerinde aşı yapma yoluna gidilebilir. Kalem aşısı da badem üreticiliğinde kullanılabilir. Yarma aşıdan ziyade kabuk altına yapılan çoban aşısı tercih edilmelidir. Anaçlar Badem: Badem çöğürleri, kireçli ve kurak şartlar için idealdir. Şeftali: Bademe göre daha yüzeysel köklüdür ve daha kısa ömürlüdür. Erken meyveye yatar. Kireç oranı düşük yerlerde kullanılır. Nemotodlu yerlerde nemaquard anaç olarak kullanılmalıdır. Erik: Su tutan, kök çürüklüğü ile bulaşık topraklarda kullanılır. Ancak tüm çeşitlerle uyuşması iyi değildir. BAHÇELERİN KURULMASI Badem çabuk gelişen bir meyve türü olduğu için sık dikimden kaçınılmalıdır. Bahçelerde kare dikim tercih edilmelidir. Meyilli arazide ise çapraz (kontur) dikim yapılmalıdır. Ağaçlar dikimi takip eden yaz aylarında birkaç kez sulanmalıdır. Kışları soğuk geçmeyen bölgelerde fidan dikimi Ocak ayında yapılır. Soğuk bölgelerde ise Mart ayını beklemekte yarar vardır. Fidan çukurları 70-80 cm derinlik ve genişlikte olmalıdır. Dikilen aşılı fidanların aşı yerlerinin toprak içinde kalmamasına özen gösterilmelidir. Badem çiçekleri kendine uyuşmazdır. Bu nedenle tozlayıcı başka bir çeşit olmadan bahçe kurulması halinde y^a hiç ürün alınmaz veya çok az ürün alınabilir. Bu nedenle esas çeşit ile birlikte 8-10 ağaca bir adet o çeşidi tozlayabilen çeşidin dikilmesi gereklidir. MEYVE Sert kabuklu meyveler grubuna girer. Olgunlaşmış ve kurutulmuş bademlerde dış yeşil kabuk kuruyarak kendiliğinden sert kabuktan ayrılır. Bademler, kabuk özelliklerine göre 4e ayrılır.
Badem bahçesi tesisinde badem fidanı dikerken dikkat edilmesi gerekenler? Badem fidanı diğer fidanlara göre kökleri hassas olan bir fidan çeşididir.Köklerin mümkün olduğu kadar rüzgar almaması gerekir.Örneğin arazi üzerinde badem fidanı dikimini yaparken badem fidanlar büyük haşalara konulup üstleri ince odun talaşlarıyla doldurulduktan sonra arazi üzerinde belirlenen bölgelere dağıtılır.Fidan dikilecek çukura haşadan çıkarılıp çıkarılıp dikildiğinde açık kök badem fidanlarının tutma oranı çok yüksek olacaktır.Çünki kökler mümkün olduğunca havayla temas etmeyecektir. Tüplü badem fidanlarında köklerin havayla teması asgari seviye olduğundan fidanları haşa içerisine koymaya gerek yoktur.
Badem fidanı dikim aralıkları kullanılan anaca göre değişmektedir.Acı badem anaçlı badem fidanları; fidanlar ve sıralar arası 6 şar metre olmak kaydıyla veya fidanlar arası 5 metre sıralar arası 6 şar metre olmak kaydıyla dikilebilir.Dikilen badem fidanının boyu ne olursa olsun aşıdan sonran 60-70 cm mutlaka kesilmelidir.Diğer bir deyişle tepe budaması yapılmalıdır.Badem fidanının kök kısımlarından kırık veya zarar görmüş kökler var ise bunlar mutlaka budama makası ile alınmalıdır.Dikim yapılacak badem fidanı anacı şeftali ise fidanlar arası 4 metre sıralar arası 5 metre şeklinde dikim yapılabilir. Dikilen badem fidanı ister tüplü ister açık kök badem fidanı olsun boyu ne olursa olsun aşıdan sonran 60-70 cm mutlaka kesilmelidir.Diğer bir deyişle tepe budaması yapılmalıdır.Badem fidanının kök kısımlarından kırık veya zarar görmüş kökler var ise bunlar mutlaka budama makası ile alınmalıdır.Eğer dikilen badem fidanı boyu 30-60 cm arasında ise budama işlemine gerek yoktur sadece yapılması gereken mart nisan döneminde tepe budaması yapmaktır.En üst sürgünde bir parmak kalınlığı budama yapmanız yeterlidir.
Fidan dikiminde can suyunu kademeli olarak vermeniz fidanın tutma oranını en üst seviye çıkaracktır.Kademeli can suyu verme şu şekildedir. 1-Fidan çukura yerleştirildikten sonra aşı seviyesinin yarısına kadar toprakla fidan çukuru doldurulur ve 2-4 litre can suyu verilir ve toprağın bu suyu emmesi beklenir.2-Toprak suyu emdikten sonra aşı noktası toprak seviyesinin üstünde olacak şekilde fidan çukuru toprakla doldurulur, toprak sıkıştırılır, destek çubukları sekiz rakamı şeklinde bağlanır ve tekrar can suyu verilir.
Dikim yapılacak badem fidanının anacı yarıbodur bir anaç ise örneğin;garnem veya gf677 ise fidanlar arası 3 metre sıralar arası 4 veya 5 metre olacak şekilde dikim yapılabilir. Dikilen badem fidanı ister tüplü ister açık kök badem fidanı olsun boyu ne olursa olsun aşıdan sonran 60-70 cm mutlaka kesilmelidir.Diğer bir deyişle tepe budaması yapılmalıdır.Badem fidanının kök kısımlarından kırık veya zarar görmüş kökler var ise bunlar mutlaka budama makası ile alınmalıdır.Eğer dikilen badem fidanı boyu 30-60 cm arasında ise budama işlemine gerek yoktur sadece yapılması gereken mart nisan döneminde tepe budaması yapmaktır.En üst sürgünde bir parmak kalınlığı budama yapmanız yeterlidir. |